İcra takiplerinde yapılan haciz işlemleri her zaman doğru mallar üzerine yapılamayabilir. Özellikle borçlunun evinde, iş yerinde ya da taşınmazlarında bulunan mallar, bazen borçluya değil, üçüncü kişilere ait olabilir. İşte bu durumda işletilecek süreç, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 96. ve devamındaki maddelerde düzenlenen istihkak sürecidir.
Haciz Süreci ve İstihkak İlişkisi
Haciz sebebiyle istihkak davası İİK md. 96 vd. hükümleri uyarınca malın borçlunun ve üçüncü bir kişinin elinde olmasına göre değişlik gösterir.
-
Hacizli malın borçlunun elinde olması
Borçlunun elinde haczedilen mal üzerinde üçüncü kişi istihkak iddiasında bulunabilir. İstihkak iddiası icra dairesine bildirilir. İcra müdürü de bu iddiayı alacaklı ve borçluya bildirir ve itirazları için 3 gün süre verir. İstihkak iddiasına itiraz edilmez ise istihkak iddiası kabul edilmiş sayılır; itiraz edilirse icra müdürü dosyayı icra mahkemesine gönderir. İstihkak iddiasına borçlu veya alacaklı tarafından gelen itiraz üzerine icra hukuk mahkemesince takibin devamına karar verilmesi halinde, üçüncü kişi kararın kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde istihkak davası açabilir.
-
Hacizli malın üçüncü kişinin elinde olması
Haczedilen mal borçlunun elinde olmayıp üçüncü kişinin elinde olabilir. Bu halde, haciz üçüncü kişinin huzurunda yapılmış ise hacizden itibaren 7 gün içinde istihkak iddiasında bulunmalıdır. Haciz, üçüncü kişinin yokluğunda yapılmışsa haczi öğrendiği tarihten 7 gün içinde istihkak iddiasında bulunmalıdır.
Bunun üzerine, icra müdürü istihkak iddiasını tutanağa geçirir. Üçüncü kişiye karşı dava açması için, alacaklıya 7 gün süre verir.
Dava Süreci ve İspat Yükü
İstihkak davasında asıl mesele mülkiyetin ispatıdır. Davacı (üçüncü kişi), malın gerçekten kendisine ait olduğunu:
-
Fatura, garanti belgesi, ödeme makbuzu,
-
Kiracı sözleşmesi,
-
Tanık ifadeleri veya diğer delillerle ortaya koymalıdır.
Mahkeme, delillerin inandırıcılığına göre malın kime ait olduğuna karar verir. Davanın kabulü hâlinde haciz kalkar; reddi hâlinde mal satılarak borçlunun borcuna sayılır.
Sayın Hukuk’un Rolü
Bu tür davalarda süreç hızlı ve disiplinli yürütülmelidir. Sayın Hukuk:
-
Delillerin toplanmasını organize eder,
-
Yasal sürelere riayet eder,
-
Mahkeme önünde etkili temsil sunar ve müvekkilinin mülkiyet hakkını korur.
İstihkak davalarında küçük bir gecikme ya da delil eksikliği, malın kaybedilmesine neden olabilir. Bu nedenle profesyonel hukuki yardım almak, hakkın korunması için kritik öneme sahiptir.